Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng và các phương pháp điều trị

Bệnh tay chân miệng là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, gây nên các triệu chứng có thể nhận biết được như sốt cao, đau họng, nổi bọng nước ở tay, chân, miệng. Nhận biết những dấu hiệu bệnh tay chân miệng sẽ giúp chúng ta sớm phát hiện và có các biện pháp điều trị kịp thời, tránh lây lan cho những người xung quanh.

1. Bệnh tay chân miệng là gì?

Bệnh tay chân miệng là một căn bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột gây ra, thường lây qua đường tiêu hóa từ người sang người. Các triệu chứng chính của bệnh là sự xuất hiện của các phồng nước trên vùng da và niêm mạc, thường tập trung ở vùng miệng, lòng bàn tay và bàn chân.

Bệnh tay chân miệng là gì?

Bệnh tay chân miệng có thể lây lan qua đường tuyến nước bọt hoặc phân của những người mắc bệnh. Do đó, những nơi có mật độ trẻ em cao như trường mẫu giáo, nhà trẻ,... có nguy cơ lây nhiễm và phát triển thành ổ dịch cao.

2. Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng thường do virus thuộc họ virus đường ruột gây ra, bao gồm hai nhóm tác nhân chính là Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Các loại virus này được cho là rất bền vững và có thể sống sót trong một phạm vi rộng của nhiệt độ từ rất lạnh đến rất nóng.

Tuy nhiên, virus này có thể bị tiêu diệt bằng cách nấu chín thực phẩm ở nhiệt độ trên 560 độ C trong 30 phút. Ngoài ra, virus cũng có thể sống được trong môi trường bên ngoài trong vòng khoảng 3 tuần ở nhiệt độ lạnh -40 độ C. Virus thường tập trung ở các vật dụng như đồ dùng ăn uống, mặt bàn, đồ chơi chung, ghế và các môi trường sinh hoạt chung khác.

Trẻ em dưới 5 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh tay chân miệng do hệ miễn dịch của họ chưa được hoàn thiện. Tuy nhiên, người lớn và trẻ em lớn hơn cũng có nguy cơ mắc bệnh, nhưng tỷ lệ này thường thấp hơn đáng kể.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng

3. Triệu chứng nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ

3.1. Giai đoạn ủ bệnh

Trong giai đoạn ủ bệnh của bệnh tay chân miệng, trẻ thường không có nhiều triệu chứng và vẫn hoạt động bình thường, giai đoạn này kéo dài từ 3 đến 7 ngày.

3.2. Giai đoạn khởi phát của bệnh tay chân miệng

Giai đoạn khởi phát của bệnh diễn ra trong vòng 1 đến 2 ngày và có các triệu chứng cụ thể như đau họng, sốt nhẹ, quấy khóc, biếng ăn và tiêu chảy.

3.3. Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn toàn phát là giai đoạn mà triệu chứng của bệnh tay chân miệng trở nên rõ ràng hơn và bao gồm:

• Viêm loét miệng: Đây là một triệu chứng thường gặp ở trẻ bị tay chân miệng và thể hiện bằng những vết loét nhiều nhất tại hầu họng (gần lưỡi gà), niêm mạc vùng má, môi, lưỡi. Viêm loét miệng gây khó khăn cho trẻ khi ăn, bú và có thể tăng tiết nước bọt.

• Sốt: Trẻ thường chỉ bị sốt nhẹ với nhiệt độ từ 37,5 đến 38 độ C. Nếu trẻ sốt cao đến 39 - 40 độ C trong vòng 2 ngày trở lên, cha mẹ cần đưa con đến bệnh viện để điều trị, do đây có thể là biểu hiện của biến chứng nghiêm trọng.

• Phát ban trên da dưới dạng phỏng nước: phát ban thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay và mông. Ban thường tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn (khoảng dưới 7 ngày) và sau đó các vết phỏng có thể để lại thâm nhưng hiếm khi bị loét hoặc bị nhiễm trùng.

4. Bệnh tay chân miệng lây truyền qua con đường nào?

Bệnh tay chân miệng lây truyền qua đường "phân-miệng" và tiếp xúc trực tiếp với dịch đường tiêu hóa từ mũi, nước bọt, hầu họng hay từ dịch tiết từ các nốt phỏng của người bệnh. Ngoài ra, có thể lây qua việc tiếp xúc với các chất bài tiết của người bệnh trên đồ dùng sinh hoạt, đồ chơi, bàn ghế, rèm cửa, nền nhà và các vật dụng khác. Trong trường hợp người bệnh mắc các bệnh hô hấp, virus có thể phát tán và lây truyền thông qua việc ho, hắt hơi, gây nguy cơ lây nhiễm từ người này sang người khác.

Bệnh tay chân miệng lây truyền qua con đường nào?

5. Các biến chứng nguy hiểm của bệnh tay chân miệng

Hầu hết trường hợp mắc bệnh tay chân miệng sẽ phục hồi hoàn toàn trong khoảng 3-5 ngày sau giai đoạn toàn phát nếu không có biến chứng. Các biến chứng thường xuất hiện trong giai đoạn này (tức trong khoảng ngày thứ 2-5 của bệnh) và có thể gây ra những hậu quả nguy hiểm, bao gồm:

• Viêm màng não do virus: Đây là một biến chứng ít gặp nhưng vô cùng nguy hiểm cho tính mạng, virus có thể gây viêm màng não và dịch não tủy.

• Viêm não: Tình trạng này chủ yếu do nhiễm virus gây ra, có thể gây mất trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ và trong trường hợp nặng nhất có thể dẫn đến tử vong.

• Phù phổi cấp, viêm cơ tim, suy tim, tăng huyết áp và trụy mạch cũng là những biến chứng khác của bệnh tay chân miệng.

6. Chẩn đoán tay chân miệng

Phần lớn các trường hợp mắc bệnh tay chân miệng có thể được chẩn đoán thông qua thăm khám lâm sàng, dựa trên các triệu chứng, độ tuổi và tình trạng bệnh của trẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện một số xét nghiệm như:

• Xét nghiệm dịch hầu họng

• Xét nghiệm dịch tiết từ các vết loét

Chẩn đoán tay chân miệng

7. Điều trị bệnh tay chân miệng

Hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh tay chân miệng. Các biện pháp điều trị nhằm giảm các triệu chứng và biến chứng của bệnh, bao gồm:

• Hạ sốt: Nếu trẻ bị sốt cao từ 38,5 °C trở lên, cần cho trẻ dùng thuốc hạ sốt acetaminophen (paracetamol).

• Bổ sung đủ nước: Cần cho trẻ uống dung dịch điện giải (orsol, hydrit) để bổ sung đủ nước.

• Bổ sung vitamin C và kẽm khi trẻ có sốt và loét miệng.

• Điều trị loét miệng họng: Có thể dùng dung dịch glycerin borat để lau sạch miệng trước và sau khi ăn. Gel rửa miệng (kamistad, zyttee...) có tác dụng sát khuẩn và giảm đau giúp trẻ ăn uống dễ dàng hơn.

• Đối với các triệu chứng của não - màng não: Cần dùng thuốc chống co giật phenobarbital và chuyển lên bệnh viện để điều trị chuyên sâu.

8. Phòng ngừa bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là một căn bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, không có vắc-xin phòng bệnh đặc hiệu cho loại bệnh này. Tuy nhiên, để ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh, việc hạn chế sự lây lan từ người bệnh sang người khác là rất quan trọng. Để làm được điều này, một số biện pháp phòng ngừa có thể được áp dụng, bao gồm:

Rửa tay kỹ bằng xà phòng để phòng ngừa bệnh tay chân miệng

• Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân trừ khi thực sự cần thiết.

• Sau khi tiếp xúc và chăm sóc bệnh nhân, cần rửa tay kỹ bằng xà phòng hoặc chất tẩy rửa.

• Không nên chọc vỡ các mụn nước hoặc bọng nước trên da trẻ vì dễ gây nhiễm trùng nặng hơn.

• Vệ sinh đồ dùng của trẻ (như đồ chơi) và lau dọn phòng cho trẻ bằng các dung dịch sát khuẩn phù hợp.

• Cần theo dõi chặt chẽ những biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh.

• Cho trẻ nghỉ ngơi tại nhà cho đến khi hoàn toàn hồi phục.

Nếu phát hiện triệu chứng bệnh tay chân miệng ở trẻ, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế, khoa nhi, bệnh viện nhi hoặc các cơ sở chuyên khoa nhi để điều trị bệnh truyền nhiễm nhanh chóng và hiệu quả. Điều này giúp trẻ được chăm sóc và điều trị đúng cách, từ đó giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh cho những người xung quanh.

Xem thêm:

- Bệnh tay chân miệng: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc hiệu quả

- Viêm phế quản do đâu? Cách phòng bệnh và điều trị hiệu quả