Viêm amidan do đâu, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Viêm amidan là căn bệnh thuộc hệ hô hấp thường gặp ở mọi lứa tuổi, gây ra những triệu chứng khó chịu như đau rát họng, khó nuốt,...Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây nên nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây bệnh viêm amidan và cách điều trị và biện phòng ngừa hiệu quả.

1. Viêm amidan là gì?

Viêm amidan là tình trạng viêm nhiễm màng niêm mạc ở họng và amidan, do các loại vi khuẩn, virus hoặc tác nhân gây dị ứng gây ra. Bệnh lý này có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở trẻ em, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa, thời tiết thất thường. 

1.1. Vị trí của amidan

Amidan nằm ở phía sau cổ họng, hai bên cuối lưỡi, và bạn có thể nhìn thấy chúng khi mở miệng rộng và nhìn vào gương. Hình dạng của chúng giống như những khối hình oval màu hồng và có kích thước thay đổi tùy thuộc vào cơ thể mỗi người.

Khi bị viêm amidan, chúng thường phình to ra và đỏ hơn bình thường. Có thể có các chấm trắng hoặc vàng (mủ) trên bề mặt amidan. 

Vị trí của viêm amidan có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

1.2. Phân loại viêm amidan

Viêm amidan được chia thành ba loại chính dựa vào đặc điểm thời gian mà bệnh kéo dài và mức độ lặp lại của nó

- Viêm amidan cấp: Đây là dạng viêm amidan phổ biến nhất, thường do nhiễm khuẩn hoặc virus gây ra. Triệu chứng bệnh bao gồm đau họng, khó nuốt, sốt, sưng amidan và tấy đỏ, và đôi khi xuất hiện các vết loét trắng hoặc vàng trên amidan.

- Viêm amidan mãn tính: Tình trạng viêm amidan kéo dài, nhất là trong trường hợp khi viêm amidan cấp không được điều trị đúng cách hoặc triệt để. Giai đoạn này bệnh sẽ gây nên cảm giác đau và khó chịu trong cổ họng, hơi thở có mùi hôi, và amidan bắt đầu có tình trạng mưng mủ.

- Viêm amidan tái phát: Nếu tình trạng khi viêm amidan xảy ra nhiều lần trong một năm sẽ là nguyên nhân chính dẫn đến viêm amidan tái phát. Ở giai đoạn này, cơ thể sẽ xuất hiện những triệu chứng bệnh giống viêm amidan cấp nhưng có tần suất lặp lại nhiều lần

2. Nguyên nhân gây viêm amidan

Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng viêm amidan:

• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Vi khuẩn Streptococcus pyogenes (gây viêm họng hạt), Haemophilus influenzae, hoặc Streptococcus pneumoniae có thể xâm nhập vào amidan và gây ra viêm nhiễm.
• Nhiễm trùng do virus: Các loại virus như virus cúm, virus herpes, và virus Epstein-Barr (gây bệnh viêm nhiễm hệ thống thần kinh) cũng có thể là nguyên nhân gây nên bệnh lý viêm amidan.
• Hệ miễn dịch yếu: Nếu hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu, ví dụ như trong trường hợp các bệnh mãn tính hoặc đang dùng các loại thuốc ức chế hệ miễn dịch, sẽ nguy cơ mắc viêm amidan cao hơn.
• Sử dụng chất kích thích: Hít thở khói thuốc lá, không khí ô nhiễm, hoặc sử dụng các chất kích thích quá nhiều có thể gây kích ứng và viêm nhiễm amidan.
• Thay đổi khí hậu: Tình trạng khí hậu thay đổi cũng là một trong những nguyên nhân gây ra viêm amidan. Thời tiết giao mùa, nắng mưa thất thường hay mùa đông lạnh chính là thời điểm tình trạng viêm amidan có thể tăng cao.

Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng viêm amidan

3. Triệu chứng của viêm amidan

Thông thường viêm amidan sẽ được phân thành 2 cấp độ dựa trên tình trạng bệnh của môi người:

3.1. Viêm amidan cấp tính

Viêm nhiễm amidan cấp tính là trạng thái viêm nhiễm của amidan xảy ra đột ngột và thường kéo dài trong một thời gian ngắn. Đây là loại viêm amidan phổ biến nhất và thường gặp ở trẻ em và người trẻ tuổi

Triệu chứng của viêm nhiễm amidan cấp tính bao gồm:

- Sốt cao: Bệnh nhân có thể trở nên sốt cao, thường trên 38°C. Sốt đi kèm với cảm giác nóng bừng trên da và cơ thể mệt mỏi.

- Đau họng nghiêm trọng: Đau họng là triệu chứng phổ biến nhất của viêm amidan cấp tính. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau, khó chịu khi nuốt thức ăn hoặc nói chuyện. Đau họng thường lan ra tai và có thể gây ra cảm giác đau nhức ở vùng tai.

- Mệt mỏi: Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi và suy nhược do cơ thể đối phó với viêm nhiễm. Hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn và năng lượng giảm đi đáng kể.

- Viêm nhiễm tụy: Trong một số trường hợp, viêm nhiễm amidan cấp tính có thể gây ra viêm nhiễm tụy. Triệu chứng bao gồm đau vùng bụng trên, buồn nôn, nôn mửa và mất cảm giác đói.

3.2. Viêm amidan mạn tính

Viêm nhiễm amidan mạn tính là một tình trạng viêm nhiễm của amidan kéo dài trong thời gian dài, thường từ vài tháng đến nhiều năm, phổ biến ở người lớn.

Triệu chứng của viêm nhiễm amidan mạn tính bao gồm:

- Hạt amidan sưng đau: Amidan mở rộng và sưng to, gây ra cảm giác đau và khó chịu ở vùng cổ họng. Có thể có sự hiện diện của các hạt trắng trên bề mặt của amidan.

- Đau họng: Đau họng là triệu chứng chính trong viêm amidan mạn tính. Đau có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần và thường diễn ra theo cách tái phát.

- Mệt mỏi và khó chịu: Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi và không khỏe do sự viêm nhiễm kéo dài. 

- Mủ amidan: Một số trường hợp viêm amidan mạn tính có thể dẫn đến tình trạng mủ amidan, trong đó mủ tích tụ trong các kẽ hở của amidan. Điều này gây ra hơi thở có mùi hôi và có thể gây khó chịu.

4. Biến chứng của viêm amidan

Nếu không được chữa trị kịp thời và đúng cách, viêm amidan có thể gây ra rất nhiều biến chứng nghiêm trọng cho chúng ta. Dưới đây là các biến chứng thường gặp của viêm amidan

4.1. Biến chứng tại chỗ

Biến chứng tại chỗ là những vấn đề liên quan trực tiếp đến amidan và khu vực xung quanh. Các biến chứng tại chỗ của viêm amidan bao gồm:

- Viêm mũi xoang: Viêm amidan có thể lan sang các xoang mũi và gây ra viêm mũi xoang. Điều này dẫn đến sự viêm và sưng của niêm mạc trong các xoang mũi, gây ra các triệu chứng như khó thở, đau đầu và tiếng mũi.

- Viêm tai giữa: Viêm amidan ở trẻ em có thể lan ra và gây ra viêm tai giữa. Viêm này ảnh hưởng đến ống tai giữa và gây ra các triệu chứng như đau tai, khó nghe và cảm giác ù tai.

- Amidan bị viêm, sưng to gây tắc nghẹt đường thở

 

4.2. Biến chứng kế cận

Biến chứng kế cận xảy ra do sự lan truyền của viêm amidan sang các cơ quan và khu vực gần amidan. Các biến chứng kế cận của viêm amidan bao gồm:

- Viêm họng: Viêm amidan có thể lan rộng đến họng và gây ra viêm họng. Triệu chứng bao gồm đau họng, khó nuốt và cảm giác khó chịu.

- Viêm thanh quản và phế quản: Viêm amidan có thể lan đến thanh quản và phế quản, gây ra viêm và ho khan. Bệnh nhân có thể có cảm giác khó thở và mệt mỏi.

4.3. Biến chứng toàn thân

Biến chứng toàn thân có liên quan đến toàn bộ cơ thể do viêm amidan gây ra. Các biến chứng toàn thân của viêm amidan bao gồm:

- Viêm màng não: Đây là một biến chứng hiếm nhưng nghiêm trọng của viêm amidan. Viêm màng não là sự viêm nhiễm của màng não và tuỷ sống, gây ra các triệu chứng như đau đầu, sốt cao, cảm giác mệt mỏi, buồn nôn và khó chịu tổng thể.

- Nhiễm trùng huyết: Viêm amidan nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng lan truyền qua hệ tuần hoàn, gây ra sốt cao, huyết áp thấp và có thể gây tử vong.

- Viêm nhiễm tụy: Viêm amidan cấp tính có thể gây ra viêm nhiễm tụy. Bệnh nhân có thể có triệu chứng như đau vùng bụng trên, buồn nôn, nôn mửa và mất cảm giác đói.

5. Cách phòng ngừa viêm amidan

Viêm amidan có thể được ngăn ngừa thông qua các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa viêm amidan cho trẻ em và người lớn:

5.1. Đối với trẻ em

- Tiêm phòng: Tiêm vắc-xin phòng bệnh để tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh ở trẻ em.

- Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh amidan hoặc viêm họng. Vì khi người bệnh ho hoặc hắt hơi mạnh có thể lây nhiễm vi khuẩn và virus gây bệnh.

- Hướng dẫn vệ sinh: Dạy trẻ cách rửa tay thường xuyên và đúng cách để ngăn ngừa lây nhiễm vi khuẩn và virus

- Chăm sóc sức khỏe tổng quát: Đảm bảo trẻ có một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối, đủ giấc ngủ và tập thể dục đều đặn để tăng cường hệ miễn dịch.

Tiêm phòng đầy đủ cho trẻ để phòng bệnh viêm amidan

5.2. Đối với người lớn

Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc gần hoặc sử dụng chung các vật dụng với những người mắc bệnh amidan hoặc viêm họng. 

- Sử dụng khẩu trang: Khi tiếp xúc với những người mắc bệnh hoặc trong môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao, hãy sử dụng khẩu trang để giảm nguy cơ lây nhiễm.

- Tăng cường miễn dịch: Bảo đảm một hệ miễn dịch mạnh mẽ bằng cách duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống cân đối, tập thể dục thường xuyên và đủ giấc ngủ.

- Tránh hút thuốc: Hút thuốc lá có thể làm giảm sức đề kháng và làm tăng nguy cơ mắc viêm amidan. Hãy tránh tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc hút thuốc lá trực tiếp.

- Chăm sóc sức khỏe tổng quát: Điều trị các bệnh lý nền và duy trì sức khỏe tổng quát để tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ mắc viêm amidan.

Điều trị khỏi các bệnh viêm đường hô hấp trên và dưới

6. Các biện pháp điều trị bệnh Viêm amidan

6.1. Điều trị viêm amidan bằng thuốc

- Thuốc hạ sốt, giảm đau: Thuốc giảm đau có thể giúp giảm một đau họng, sốt , và các triệu chứng đau đớn khác của viêm amidan. Ví dụ như: Paracetamol; Ibuprofen; Aspirin;...

-  Thuốc kháng sinh: Những trường hợp viêm amidan do vi khuẩn thường nghiêm trọng và dễ gây ra biến chứng hơn so với virus. Khi mắc bệnh viêm amidan do vi khuẩn sẽ cần sử dụng thuốc kháng sinh kết hợp với một số loại thuốc điều trị khác để điều trị đặc hiệu. Cephalosporin và Penicillin là 2 loại thuốc đặc trị viêm amidan hốc mủ thường được bác sĩ kê đơn để điều trị bệnh. Dùng liên tục trong 7 - 10 ngày hoặc theo liều dùng của bác sĩ để vi khuẩn gây nhiễm trùng bị tiêu diệt hoàn toàn và tránh được tình trạng kháng thuốc.

- Thuốc giảm phù nề, chống viêm: 

• Thuốc dạng men: Sử dụng thuốc Alpha Choay để ngậm dưới lưỡi, giúp giảm viêm và chống phù nề hiệu quả.
• Thuốc NSAIDs (thuốc chống viêm không steroid): có công dụng chống viêm, giảm đau, và hạ sốt. Thuốc này mang lại hiệu quả nhanh chóng và dễ sử dụng nhưng chỉ được phép dùng cho trẻ từ 12 tuổi trở lên để tránh nguy cơ xuất huyết dạ dày hoặc chảy máu kéo dài.
• Thuốc chứa Corticoid: Là nhóm thuốc có tác dụng chống viêm mạnh nhất, cơ chế hoạt động của chúng tương tự như hormone cortisol do tuyến thượng thận bài tiết. Việc sử dụng thuốc này cần được bác sĩ chỉ định, và không nên tự ý sử dụng để tránh gây ra những biến chứng nghiêm trọng. 

Ngoài các loại thuốc cơ bản trên đây thì người bị viêm amidan cũng có thể sẽ được kê đơn sử dụng thêm thuốc giảm ho, thuốc kháng histamin H1, kẽm, vitamin C,...

- Kẹo ngậm: Một số viên ngậm họng có chứa thuốc gây tê để làm tê và làm dịu cổ họng. Nhiều loại cũng chứa hoạt chất chống viêm để giảm sưng và viêm. Tuy nhiên, viên ngậm không thích hợp cho trẻ nhỏ vì chúng có nguy cơ gây nghẹt thở. Một số cũng chứa benzocain, có thể có tác dụng phụ không mong muốn.

- Dung dịch xịt họng Trioxidin New: 

Trioxidin New là một loại dung dịch xịt họng được sử dụng để điều trị các vấn đề về họng, như viêm họng, viêm amidan, viêm quanh amidan, viêm thanh quản và các triệu chứng khác liên quan đến viêm họng. Trioxidin New chứa hoạt chất Chlorhexidin, Keo ong, Benzydamine làm giảm nhanh các triệu chứng đau, ngứa rát họng đồng thời, điều trị nguyên nhân, giúp kích thích tái tạo tế bào ở vị trí viêm nhiễm. Sử dụng xịt họng Trioxidin New hiệu quả hơn các loại viêm ngậm thông thường do khả năng giải phóng nhanh chóng các hoạt chất. Sau đó các hoạt chất này thấm sâu vào niêm mạc tổn thương và tạo ra tác dụng.

 Xịt họng Trioxidin New tại VCP Pharma hỗ trợ làm giảm nhanh các triệu chứng đau rát họng

6.2. Phẫu thuật cắt amidan

Phẫu thuật cắt amidan là một phương pháp điều trị viêm amidan thông qua việc loại bỏ toàn bộ hoặc một phần của amidan. Phẫu thuật này thường được thực hiện khi các biện pháp điều trị bằng thuốc không đủ hiệu quả hoặc khi các triệu chứng viêm amidan nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Có hai loại phẫu thuật cắt amidan chính, bao gồm:

- Phẫu thuật cắt amidan bằng dao điện: Sử dụng năng lượng từ các bước sóng ánh sáng laser để loại bỏ ổ viêm. Tuy nhiên, phương pháp này tiềm ẩn một số nguy cơ như nhiễm trùng vết mổ, gây sẹo, và có thể ảnh hưởng đến dây thanh quản gây khàn giọng. Để tránh được các biến chứng, người bệnh nên chọn cơ sở y tế uy tín và lựa chọn bác sĩ giỏi để thực hiện. Hiện nay, cắt amidan bằng dao điện ít được áp dụng trong điều trị viêm amidan do có nhiều phương pháp cải tiến và ưu việt hơn.

- Phẫu thuật cắt amidan bằng dao Coblator : Phương pháp này dùng sóng radio tần số cao với nhiệt độ khoảng 60 độ C nhằm phá huỷ các ổ viêm nhiễm. Ưu điểm của phương pháp này là hầu như không chảy máu, và người bệnh cũng nhanh chóng hồi phục sau phẫu thuật. Phẫu thuật cắt amidan bằng dao Coblator cũng rất hiếm khi xảy ra các biến chứng

- Phẫu thuật cắt amidan bằng dao Plasma: Phương pháp Plasma Plus sử dụng đầu dò thông minh kết hợp với nguồn nhiệt thấp (khoảng 60 – 70 độ C) của dao plasma, cùng kính soi điện tử hiện đại, giúp dễ dàng truy tìm các ổ viêm và loại bỏ triệt để. Đây là phương pháp phẫu thuật cắt amidan hiện đại nhất và hầu như không gây chảy máu, do có khả năng cắt đốt, cầm máu trong khi mổ. Bệnh nhân có thể ra viện ngay sau 24h theo dõi và không cần nằm viện điều trị dài ngày.

7. Các thắc mắc về bệnh viêm amidan

7.1. Khi nào nên cắt amidan?

Quyết định cắt amidan sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và triệu chứng của từng bệnh nhân. Các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sẽ đưa ra quyết định sau khi thực hiện các xét nghiệm và khám lâm sàng cần thiết. Tuy nhiên, những trường hợp sau đây thường được xem xét phẫu thuật cắt amidan:

- Viêm amidan tái phát liên tục: Nếu bệnh nhân có số lần viêm amidan tái phát quá nhiều trong một năm, điều trị bằng thuốc không hiệu quả, hoặc triệu chứng viêm amidan gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, phẫu thuật cắt amidan có thể được đề xuất.

- Viêm amidan nặng: Nếu bệnh nhân bị viêm amidan nặng, gây khó thở, khó nuốt, hoặc gây ra các vấn đề khác như suy giãn phế quản, viêm phổi, viêm màng phổi, viêm tai giữa, nhiễm trùng hô hấp, viêm khớp, viêm thận, viêm não, thì phẫu thuật cắt amidan có thể là giải pháp tốt nhất.

- Viêm amidan dị tật: Nếu bệnh nhân có các dị tật liên quan đến amidan, chẳng hạn như viêm amidan dị tật, các khối u, hoặc các vấn đề khác liên quan đến amidan, phẫu thuật cắt amidan có thể là phương pháp điều trị tối ưu.

7.2. Viêm amidan có lây không?

Viêm amidan là một bệnh lý thường gặp và không lây lan từ người này sang người khác.Tuy nhiên, việc lây nhiễm các tác nhân gây viêm amidan có thể xảy ra trong một số trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như:

• Viêm amidan do nhiễm khuẩn vi khuẩn Streptococcus: Loại vi khuẩn này có thể lây lan qua khí hứa hoặc tiếp xúc trực tiếp với đồ vật hoặc người bệnh.
• Viêm amidan do nhiễm virus: Các virus gây ra viêm amidan có thể lây lan qua tiếp xúc với chất nhầy từ mũi hoặc miệng của bệnh nhân, hoặc qua tiếp xúc với vật dụng bị nhiễm virus.
• Viêm amidan là một bệnh lý thường gặp ở họng, do các tác nhân gây nhiễm như vi-rút, vi khuẩn hoặc dị ứng. Bệnh lý gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Sử dụng dung dịch xịt họng Trioxidin New giúp làm dịu nhanh cơn đau họng, ngứa rát và phòng tránh được các viêm nhiễm đường hô hấp trên. 

Viêm amidan là một bệnh lý thường gặp ở họng, do các tác nhân gây nhiễm như vi-rút, vi khuẩn hoặc dị ứng. Bệnh lý gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Sử dụng dung dịch xịt họng Trioxidin New giúp làm dịu nhanh cơn đau họng, ngứa rát và phòng tránh được các viêm nhiễm đường hô hấp trên.

Xem thêm:

- Sưng amidan nên làm gì để giảm đau ngay tại nhà?

- Viêm amidan cấp: Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

- Viêm amidan do đâu, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả