Tìm hiểu về bệnh trào ngược dạ dày và các giải pháp điều trị bệnh hiệu quả

Bệnh trào ngược dạ dày là bệnh lý đường tiêu hoá hay gặp ở người lớn, do tình trạng suy yếu của cơ thắt thực quản, khiến dịch vị dạ dày trào ngược lên… Hãy cùng tìm hiểu về bệnh trào ngược dạ dày và các biện pháp điều trị bệnh hiệu quả thông qua bài viết bên dưới.

1. Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày, còn được gọi là GERD (Gastroesophageal Reflux Disease), là một bệnh lý về đường tiêu hóa rất phổ biến tại Việt Nam. Khi ăn uống, thức ăn sẽ đi từ miệng xuống dạ dày thông qua ống thực quản. Để đảm bảo thức ăn không trào ngược lên lại, cơ thắt thực quản sẽ mở ra để cho thức ăn và chất lỏng đi vào dạ dày, sau đó đóng chặt lại.

Trào ngược dạ dày là gì?

Tuy nhiên, ở những người mắc bệnh trào ngược dạ dày, có hiện tượng axit từ dạ dày trào ngược lên phần thực quản. Phần này là ống nối từ miệng đến dạ dày. Điều này gây kích thích lớp niêm mạc ống thực quản và dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu.

2. Dấu hiệu trào ngược dạ dày

2.1. Ợ hơi, ợ nóng, ợ chua

• Ợ hơi là một trong những dấu hiệu phổ biến của bệnh trào ngược dạ dày. Bạn có thể cảm thấy một loạt ợ hơi trước khi xuất hiện các dấu hiệu khác 
• Ợ nóng là cảm giác nóng rát từ dạ dày (vùng thượng vị) lan tỏa lên cổ. Đây thường là một triệu chứng đặc biệt khó chịu.
• Ợ chua thường kết hợp với ợ hơi và ợ nóng, tạo ra một vị chua đắng trong miệng. Điều này thường xảy ra sau khi ăn no, khi bụng đầy và khó tiêu, đặc biệt là vào ban đêm.

2.2 Buồn nôn, nôn

Khi axit dạ dày trào ngược lên họng hoặc miệng, nó có thể kích thích niêm mạc trong họng miệng và gây cảm giác buồn nôn. Thường thì triệu chứng này có thể xuất hiện bất kể thời điểm nào, nhưng thường nặng hơn vào ban đêm do tư thế ngủ và hoạt động của hệ thần kinh phó giao cảm hoạt động mạnh mẽ hơn.

2.3 Đau tức ngực thượng vị

Một triệu chứng khá khó chịu khác là cảm giác bị đè ép hoặc thắt ở vùng ngực thượng vị. Cơn đau này có thể lan ra phía sau lưng và cả đến cánh tay. Nguyên nhân của nó thường là do axit trào ngược kích thích các đầu mút sợi thần kinh trên bề mặt niêm mạc thực quản gửi tín hiệu đau đớn.

2.4 Khó nuốt

Trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến việc niêm mạc bị viêm nhiễm và sưng tấy, gây hiện tượng thu hẹp đường ống thực quản. Điều này khiến cho người bệnh cảm thấy khó nuốt và cảm giác vướng ở cổ.

2.5 Khản giọng và ho

Trào ngược dạ dày thường có triệu chứng khàn giọng

Do dây thanh quản bị tổn thương khi tiếp xúc với axit dạ dày, người bệnh trào ngược dạ dày thường có triệu chứng khàn giọng do dây thanh quản sưng to và khó nói. Thậm chí, sau một thời gian, điều này có thể dẫn đến ho do dịch viêm chảy xuống hệ thống thanh phế quản.

2.6 Miệng tiết nhiều nước bọt

Miệng tiết nhiều nước bọt là cơ chế tự bảo vệ của cơ thể ở vùng miệng, giúp trung hòa lượng axit trào lên. Điều này có thể xuất hiện cùng với các triệu chứng khác của trào ngược dạ dày.

Ngoài các dấu hiệu trên, người bệnh trào ngược dạ dày cũng có thể gặp thêm các triệu chứng như khó tiêu, đầy bụng, hen suyễn viêm phổi, và nhiều triệu chứng khác.

3. Nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản

3.1. Nguyên nhân do thực quản

Suy cơ thắt dưới thực quản

Cơ thắt dưới thực quản nằm ở phần cuối của thực quản, gắn liền với dạ dày. Vai trò của cơ thắt này là mở ra khi bạn nuốt thức ăn, sau đó đóng lại để ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Tuy nhiên, đôi khi cơ thắt này có thể bị suy yếu hoặc không hoạt động đúng cách, dẫn đến trào ngược axit dạ dày lên thực quản.

Suy cơ thắt dưới thực quản là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

Các yếu tố gây suy cơ thắt dưới thực quản có thể bao gồm rối loạn nhu động thực quản, giảm tiết nước bọt (do hút thuốc lá, sử dụng các thuốc kích thích, ức chế α, kháng tiết choline, theophylline), và tiêu thụ các chất như cafein, rượu, thuốc lá, chocolate hoặc thực phẩm nhiều dầu mỡ.

Thoát vị hoành

Cơ hoành là một cơ dẹt hình vòm chia cắt giữa khoang ngực và khoang bụng. Khi cơ hoành co lại, nó tạo ra áp lực cho cơ thắt dưới thực quản, ngăn chặn sự trào ngược của dạ dày thực quản. Tuy nhiên, khi xảy ra thoát vị hoành, một phần của dạ dày có thể di chuyển lên cơ hoành. Khi này, cơ thắt dưới thực quản không còn nằm cùng mức với cơ hoành, làm cho trào ngược dạ dày dễ xảy ra.

3.2. Nguyên nhân tại dạ dày

Ứ đọng lại thức ăn tại dạ dày : Các vấn đề như viêm dạ dày, ung thư dạ dày, hoặc hẹp môn vị có thể làm cho thức ăn chậm lưu thông từ dạ dày xuống ruột, tạo áp lực trong dạ dày và góp phần vào trào ngược.
Áp lực ổ bụng tăng đột ngột: Khi bạn ho, hắt hơi hoặc gắng sức, áp lực trong bụng có thể tăng lên, và điều này cũng có thể gây ra trào ngược dạ dày.

3.3. Một số nguyên nhân khác

• Stress làm tăng tiết cortisol: Stress có thể gây tăng tiết cortisol, một hormone làm tăng axit dạ dày và áp lực trên dạ dày. Stress cũng có thể làm rối loạn nhu động thực quản, khiến cho cơ thắt thực quản trở nên nhạy cảm và dễ mở ra thường xuyên, dẫn đến trào ngược dạ dày.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Các thói quen ăn uống không tốt như ăn quá no, ăn vào buổi tối muộn, tiêu thụ các thực phẩm có tính axit (như cam, chanh...) khi đói, ăn đồ nhanh chóng, chiên rán,... có thể tạo áp lực lên cơ thắt thực quản, làm yếu cơ này và dẫn đến trào ngược.
• Những yếu tố bẩm sinh: Một số người có các yếu tố bẩm sinh như cơ thắt thực quản dưới yếu, bị sa dạ dày, hoặc có vấn đề như thoát vị cơ hoành, chấn thương từ tai nạn... Đối với trẻ nhỏ, trào ngược dạ dày thường được xem là điều bình thường với triệu chứng như nôn trớ. Triệu chứng này thường giảm dần khi trẻ lớn lên và có thể biến mất hoàn toàn khi trưởng thành.
• Béo phì: Béo phì có thể tạo áp lực lên dạ dày và cơ thắt thực quản dưới, khiến cho cơ thắt này trở nên yếu và không đóng lại đúng cách, dẫn đến việc trào ngược axit dạ dày và các chất dễ xảy ra hơn.

Béo phì cũng có thể là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

4. Tác hại của trào ngược dạ dày thực quản

• Viêm, loét thực quản: Khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản thường xuyên, nó có thể gây tổn thương cho niêm mạc của thực quản, gây ra tình trạng viêm và thậm chí loét. Những triệu chứng thường xuất hiện bao gồm sự khó nuốt, đau khi nuốt, và đau ngực. Đặc biệt là cảm giác đau phía sau xương ức khi ăn uống, buồn nôn, ói mửa, và mất cảm giác thèm ăn.
• Hẹp thực quản : Sự xơ hóa thực quản do viêm có thể làm co rút và hẹp thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn.
• Barrett thực quản (tiền ung thư thực quản): Barrett thực quản là tình trạng khi các tế bào lớp niêm mạc ở phần thấp của thực quản bị biến đổi màu sắc do tiếp xúc liên tục với axit dạ dày. Tuy chỉ có một tỷ lệ nhỏ người bị trào ngược dạ dày thực quản phát triển thành Barrett thực quản, nhưng đây là một biến chứng nghiêm trọng.
• Ung thư thực quản: Trào ngược dạ dày có thể dẫn đến Barrett thực quản và tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản. Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng. Những triệu chứng của ung thư thực quản bao gồm nuốt nghẹn, trớ, đau sau xương ức, cảm giác đau dai dẳng, khản giọng, ho khạc liên miên, đau ngực, và thậm chí có thể sờ thấy hạch lớn ở vùng hố thượng đòn bên trái hoặc cả hai bên. Sau một thời gian mắc bệnh, toàn thân bệnh nhân có thể giảm cân đáng kể do nuốt nghẹn và suy dinh dưỡng. Da sẽ trở nên sạm, khô, và nếp nhăn trên khuôn mặt và bàn tay sẽ trở nên rõ rệt và dễ thấy hơn.
• Tác động xấu đến đường hô hấp: Dịch axit trào lên đường hô hấp có thể gây viêm nhiễm cho họng, xoang mũi, phế quản và phổi. Người bệnh có thể trải qua tình trạng ho, khò khè kéo dài mà không phản ứng tốt với các phương pháp điều trị thông thường. Một số người có thể mất tiếng do dây thanh quản bị dày và bất thường. Ngoài ra, bệnh trào ngược còn có thể gây mòn răng, viêm tai, và viêm tuyến giáp.

5. Chẩn đoán trào ngược dạ dày

5.1. Nội soi tiêu hóa trên

Phương pháp nội soi tiêu hoá

Nội soi tiêu hóa là một phương pháp chẩn đoán quan trọng để xác định tình trạng của thực quản, bao gồm viêm, loét, xuất huyết và hẹp thực quản. Thông qua kết quả của nội soi, bác sĩ có thể đánh giá độ dài của các vết thương trên niêm mạc và xác định phạm vi mà chúng lan rộng. Điều này giúp xác định mức độ tổn thương của thực quản. Đáng lưu ý, có hơn 60% trường hợp trào ngược dạ dày thực quản không thể thấy dấu hiệu viêm thực quản trên nội soi, còn được gọi là trào ngược không viêm. Vì vậy, bác sĩ cần phân loại chính xác tình trạng để đưa ra liệu trình điều trị phù hợp.

5.2. Chụp X - quang thực quản

Phương pháp chụp X - quang thực quản thường được thực hiện khi bác sĩ nghi ngờ người bệnh có các biến chứng như teo hẹp, loét thực quản hoặc thoát vị hoành dựa trên triệu chứng lâm sàng của họ.

5.3. Đo áp lực nhu động thực quản

Đo áp lực nhu động thực quản được sử dụng để đánh giá chức năng của cơ thắt thực quản dưới và các cơ thắt khác của thực quản. Thông thường, việc đo áp lực nhu động thực quản được thực hiện trước và sau phẫu thuật trào ngược hoặc ở những bệnh nhân trào ngược không đáp ứng điều trị. Điều này giúp bác sĩ loại trừ các rối loạn vận động thực quản hiếm gặp.

5.4. Đo pH, trở kháng thực quản 24H

Phương pháp này được coi là tiêu chuẩn chẩn đoán hàng đầu để xác định trạng thái trào ngược dạ dày thực quản. Nó dựa trên việc ghi lại số lần trào ngược acid lên hầu họng trong 24 giờ và đo pH hầu họng. Công cụ này giúp xác định chính xác tình trạng của acid, dịch acid yếu hoặc dịch kiềm và khí lên mũi, họng và khí quản.

Dù vậy, bác sĩ thường sẽ bắt đầu bằng việc thu thập bệnh sử và kiểm tra các triệu chứng lâm sàng như đau tức ngực, ợ nóng và ợ trớ để đưa ra chẩn đoán ban đầu về tình trạng trào ngược dạ dày.

6. Cách chữa trào ngược dạ dày thực quản

6.1. Sử dụng thuốc điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Nếu bạn gặp vấn đề về trào ngược dạ dày và đang muốn tìm hiểu cách điều trị thì có thể tham khảo những loại thuốc sau:

• Thuốc trung hòa axit: Bao gồm các loại thuốc như Smectite, Phosphalugel, Maalox, và Sucralfat. Smectite thích hợp cho những người có trào ngược kiềm.
• Thuốc điều hòa nhu động: Bao gồm Metoclopramid và Domperidon.
• Thuốc giảm tiết axit: Bao gồm các loại thuốc ức chế bơm proton và thuốc kháng histamin.

Sử dụng thuốc điều trị trào ngược dạ dày 

6.2. Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định khi người bệnh không có phản ứng hoặc phản ứng kém với điều trị nội khoa. Có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau, bao gồm tạo nếp gấp đáy vị (như phẫu thuật Nissen, phẫu thuật Toupet) và phương pháp can thiệp qua nội soi (như khâu CVDTQ qua nội soi hoặc tiêm chất sinh học để tăng cường cơ thắt). Trong trường hợp hẹp thực quản, có thể thực hiện nong thực quản qua nội soi.

6.3. Các phương pháp chữa trị dân gian

Có nhiều cách chữa trị trào ngược dạ dày tại nhà, trong đó có những phương pháp đơn giản, dễ thực hiện, an toàn và hiệu quả:

• Sử dụng gừng tươi: Gừng tươi chứa các chất như Methadone và Tecpen, có khả năng làm trung hòa axit dạ dày, giúp giảm triệu chứng ợ chua, buồn nôn. Bạn có thể sắc gừng tươi với nước ấm và uống một cốc mỗi ngày, nhưng cần hạn chế uống quá nhiều để tránh tác dụng phụ như cảm giác nóng bỏng.
• Sử dụng lá trầu không: Lá trầu không có khả năng kiểm soát lượng axit dạ dày và làm lành các vết viêm loét. Bạn có thể ngâm lá trầu không với nước muối loãng, đun sôi, để nguội và uống đều đặn mỗi ngày.
• Sử dụng nghệ và bột nghệ: Nghệ chứa tinh chất Curcumin có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giúp cải thiện các triệu chứng đau dạ dày và trào ngược axit. Bạn có thể dùng nghệ tươi hoặc bột nghệ theo hướng dẫn để làm thuốc.
• Sử dụng lá mơ lông: Lá mơ lông có tác dụng giải độc, sát khuẩn, và giảm viêm nhiễm. Bạn có thể ăn lá mơ lông sống, hấp, hoặc dùng để chế biến thành món ăn.
• Sử dụng mật ong: Mật ong có khả năng cân bằng nồng độ pH và cải thiện các triệu chứng ợ chua, buồn nôn. Bạn có thể dùng mật ong như một phần của chế độ ăn uống hàng ngày.

6.4. Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khoẻ Vị Khang Ninh

TPBVSK Vị Khang Ninh được bào chế từ các vị thuốc đông y, đặc biệt với bộ tứ thảo dược: Chè dây, Lá khôi, Dạ cẩm, Cam thảo giúp hỗ trợ giảm triệu chứng của viêm loét dạ dày tá tràng như: ợ hơi, ợ chua, đầy bụng, nóng rát thượng vị; hỗ trợ giảm nguy cơ viêm loét dạ dày tá tràng

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vị Khang Ninh tại VCP Pharma

Vị Khang Ninh có dạng viên nang cứng, được đóng gói trong Hộp 3 vỉ x 10 viên và Hộp 1 lọ 60 viên. Sản phẩm được phân phối đến người tiêu dùng bởi Công ty Cổ phần VCP Pharma. Vị Khang Ninh phù hợp sử dụng cho trẻ em trên 12 tuổi và người lớn bị viêm loét dạ dày, tá tràng có các biểu hiện ợ hơi, ợ chua, đầy bụng, nóng rát thượng vị; người có nguy cơ viêm loét dạ dày, tá tràng.

Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh 

Trên đây là những thông tin hữu ích về bệnh trào ngược dạ dày và các phương pháp điều trị hiệu quả, bạn có thể áp dụng đều đặn và kiên trì tại nhà mỗi ngày. Bên cạnh đó, cần xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học cũng như làm việc, nghỉ ngơi hợp lý. 

Xem thêm:

Vi khuẩn HP là gì? Nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Nguyên nhân và cách điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản và những điều bạn cần biết