Nguyên nhân mất ngủ do đâu? 3 phương pháp điều trị mất ngủ khoa học

Tìm hiểu các nguyên nhân gây mất ngủ có thể giúp bạn phòng tránh và có cách điều trị hiệu quả hơn. Tình trạng mất ngủ kéo dài sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và đời sống. Hãy cùng tìm hiểu những nguyên nhân mất ngủ và các phương pháp điều trị thông qua bài viết dưới đây.

1. Mất ngủ là bệnh gì?

Mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ rất phổ biến hiện nay. Nhiều trường hợp người bệnh chỉ bị mất ngủ tạm thời do những nguyên nhân về mặt sinh lý, tuy nhiên tình trạng mất ngủ cũng có thể kéo dài và cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm.

Mất ngủ là bệnh gì?

2. Các loại mất ngủ thường gặp

Trên thực tế, mất ngủ có nhiều hình thái khác nhau, phụ thuộc vào thời điểm và thời gian kéo dài của nó. Dưới đây là một số loại mất ngủ phổ biến mà bạn có thể gặp phải.

2.1. Mất ngủ ban đêm

Đây là dạng mất ngủ mà người bệnh gặp khó khăn khi cố gắng ngủ vào ban đêm. Nguyên nhân có thể là do stress, ánh sáng mạnh, tiếng ồn hoặc sử dụng thiết bị điện tử trước giờ đi ngủ.

2.2. Mất ngủ kéo dài/mất ngủ kinh niên

Khi mất ngủ tiếp tục trong một thời gian dài (thường là hơn một tháng), nó được gọi là mất ngủ kéo dài hoặc mất ngủ kinh niên. Nguyên nhân có thể là do các bệnh lý, rối loạn tâm lý hoặc môi trường ngủ không thuận lợi.

2.3. Mất ngủ sau sinh

Mất ngủ sau sinh là tình trạng mà nhiều phụ nữ mới sinh gặp phải. Do thay đổi về nội tiết và áp lực chăm sóc trẻ mới sinh, nhiều bà mẹ mới có thể gặp khó khăn khi ngủ.

2.4. Rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ, một dạng khác của mất ngủ, liên quan đến việc ngủ quá nhiều, ngủ không đều hoặc có các cơn ngủ gây nguy hiểm trong khi lái xe hoặc làm việc.

3. Nguyên nhân mất ngủ

Mất ngủ không chỉ đơn thuần là không thể ngủ, mà còn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố có thể gây ra mất ngủ tạm thời:

Nguyên nhân mất ngủ do sử dụng các chất kích thích

• Căng thẳng, stress: Cảm giác căng thẳng hay stress là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến mất ngủ. Những lo lắng về công việc, học tập, hoặc các vấn đề trong cuộc sống có thể khiến bạn mất giấc ngủ.
• Bị rối loạn giờ thức và ngủ: Sự thay đổi về lịch trình ngày nghỉ hay làm việc, hoặc việc chuyển đổi giữa các múi giờ khác nhau có thể gây ra rối loạn giấc ngủ. Khi cơ thể của bạn không thể thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi này, bạn có thể bị mất ngủ.
• Sử dụng các chất kích thích: Các chất kích thích như cà phê, trà, thuốc lá, hay rượu có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ của bạn. Nếu bạn thường xuyên tiêu thụ những chất này, bạn có thể khó ngủ hoặc thức dậy nhiều lần trong đêm.
• Ăn quá no trước giờ đi ngủ: Ăn quá nhiều trước khi đi ngủ có thể gây cảm giác khó chịu, nặng bụng và khó tiêu, khiến việc ngủ trở nên khó khăn hơn.
• Các yếu tố về môi trường ngủ: Môi trường ngủ của bạn cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Các yếu tố như ánh sáng mạnh, tiếng ồn, nhiệt độ và độ ẩm không phù hợp có thể gây ra mất ngủ.

4. Triệu chứng mất ngủ

Bệnh mất ngủ làm ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe người bệnh, dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Khó ngủ vào ban đêm: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của mất ngủ. Bạn có thể mất nhiều thời gian để chìm vào giấc ngủ, hoặc thậm chí không thể ngủ mặc dù đã rất mệt.
• Dễ tỉnh giấc vào ban đêm hoặc thức dậy quá sớm: Người bị mất ngủ thường thức dậy thường xuyên trong đêm và khó có thể quay trở lại giấc ngủ. Hoặc họ thức dậy quá sớm vào buổi sáng và không thể ngủ trở lại.
• Mệt mỏi, uể oải, không thấy thư giãn sau khi ngủ: Người mắc bệnh mất ngủ thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải sau khi ngủ, bởi vì họ không thể có được một giấc ngủ sâu và thư giãn.
• Lo lắng các vấn đề liên quan đến giấc ngủ: Nếu bạn thường xuyên lo lắng về việc không thể ngủ hoặc sợ rằng giấc ngủ của mình sẽ không đủ, bạn có thể đang mắc bệnh mất ngủ.
• Thường xuyên mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày: Mất ngủ có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ trong suốt cả ngày, làm ảnh hưởng đến năng lực làm việc và sinh hoạt.
• Cáu gắt, lo lắng, tâm trạng thay đổi thất thường: Sự mất ngủ có thể dẫn đến sự thay đổi trong tâm trạng, bao gồm cảm giác căng thẳng, lo lắng hoặc cáu gắt mà không rõ nguyên nhân.
• Khó tập trung, mau quên: Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc tập trung, nhanh chóng mất tập trung, hoặc cảm thấy trí nhớ kém hơn bình thường, đó có thể là dấu hiệu của mất ngủ.

5. Chẩn đoán tình trạng mất ngủ

Việc chẩn đoán mất ngủ không chỉ bao gồm việc xác định các triệu chứng, mà còn bao gồm việc tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng này. Dưới đây là một số biện pháp có thể được sử dụng để chẩn đoán bệnh mất ngủ:

Chẩn đoán tình trạng mất ngủ

•  Khám sức khỏe: Nếu nguyên nhân gây mất ngủ không rõ ràng, bác sĩ có thể tiến hành một cuộc khám sức khỏe toàn diện. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ tìm kiếm dấu hiệu của các vấn đề y tế có thể gây ra hoặc liên quan đến mất ngủ. Đôi khi, các xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra các vấn đề liên quan đến tuyến giáp hoặc các tình trạng y tế khác có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Xem lại thói quen ngủ: Bác sĩ cũng có thể muốn biết thêm về thói quen ngủ của bạn. Điều này bao gồm cả việc hỏi bạn về thời gian bạn ngủ, mức độ mệt mỏi bạn cảm nhận trong suốt ngày, và bất kỳ thay đổi nào trong lịch trình ngủ của bạn. Điều này có thể giúp bác sĩ xác định được bạn có mắc chứng mất ngủ hay không, và nếu có, độ nặng của nó như thế nào.

6. Các đối tượng dễ bị mất ngủ

Có một số đối tượng đặc biệt dễ rơi vào tình trạng mất ngủ. Dưới đây là một số nguy cơ mà bạn cần lưu ý:

• Giới tính nữ: Nữ giới đặc biệt dễ bị mất ngủ do các thay đổi nội tiết tố liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt và mãn kinh. Trong giai đoạn mãn kinh, các triệu chứng như đổ mồ hôi vào ban đêm và bốc hỏa có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Hơn nữa, mất ngủ cũng phổ biến trong thai kỳ.
• Người trên 60 tuổi: Mất ngủ thường tăng theo tuổi tác do các thay đổi về giấc ngủ và sức khỏe tổng thể. Người trên 60 tuổi có nhiều khả năng bị mất ngủ hơn so với những người ít tuổi hơn.
• Các rối loạn sức khỏe tâm thần hoặc thể chất: Nếu bạn có bất kỳ vấn đề về sức khỏe tinh thần hoặc thể chất nào, bạn cũng có thể có nguy cơ mất ngủ cao hơn. Nhiều vấn đề sức khỏe có thể làm gián đoạn giấc ngủ, từ chứng trầm cảm và lo âu đến các bệnh lý như bệnh tim mạch và viêm khớp.
• Căng thẳng tinh thần: Những thời kỳ căng thẳng hoặc các sự kiện lớn trong cuộc sống có thể gây ra mất ngủ tạm thời. Tuy nhiên, căng thẳng lớn hoặc kéo dài có thể dẫn đến chứng mất ngủ mãn tính.
• Thay đổi giờ giấc làm việc: Cuối cùng, nếu bạn thường xuyên phải thay đổi giờ giấc làm việc hoặc đi du lịch nhiều, giấc ngủ của bạn có thể bị gián đoạn. Ví dụ, nếu bạn thay đổi ca làm việc hoặc đi qua các múi giờ khác nhau, có thể gây rối loạn cho chu kỳ ngủ-thức tự nhiên của bạn.

7. Chữa bệnh mất ngủ như thế nào?

7.1. Dùng thuốc điều trị mất ngủ

Một số loại thuốc điều trị mất ngủ

Một số loại thuốc có tác dụng trong việc an thần, thư giãn và giúp làm giảm các triệu chứng mất ngủ về đêm như: 

• Thuốc bình thần: Bromazepam, Diazepam, Rotunda, Clonazepam,… sẽ giúp người bệnh đi vào giấc ngủ nhanh chóng, phù hợp cho các trường hợp mất ngủ mức độ bệnh nhẹ.
• Thuốc ngủ:  Zolpidem,… nhóm thuốc này chỉ sử dụng để điều trị mất ngủ cấp tính.
• Thuốc kháng histamin: Promethazine, Dimedrol, Clorpheniramin,… Các loại thuốc chống dị ứng và gây ngủ này khá mạnh, thường được chỉ định dùng đối với các bệnh nhân mất ngủ do những cơn ngứa ngáy, gãi nhiều khi mắc các bệnh như hắc lào, eczema, tổ đỉa,… 
• Thuốc an thần kinh mới: Olanzapine, Quetiapine, Amisulpride,… chỉ định dùng cho các trường hợp bị mất ngủ do các nguyên nhân như chán ăn tâm lý, trầm cảm, lo âu lan tỏa…
• Thuốc chống trầm cảm: Clomipramine, Mirtazapine,… là những loại thuốc thuộc nhóm thuốc trầm cảm 3 vòng. Thuốc thường có tác dụng sau 3-4 tuần.

Các loại thuốc điều trị bệnh lý: Tình trạng mất ngủ đêm có thể do một số bệnh lý khác gây ra như dị ứng, viêm khớp, dạ dày, tim mạch,… Do vậy, căn cứ vào loại bệnh lý mắc phải và thể trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp nhằm giảm mức độ bệnh, từ đó cải thiện các triệu chứng mất ngủ ban đêm. 

7.2. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)

Cơ chế của liệu pháp nhận thức hành vi (CBT – I) là việc các bác sĩ hỗ trợ người bệnh có nhận thức rõ ràng hơn về các vấn đề liên quan đến tình trạng mất ngủ của bản thân, thông qua các buổi trị liệu ban đầu là trò chuyện và chia sẻ. Đồng thời đưa ra các “bài tập về nhà”, giúp người bệnh phát triển thói quen ngủ tốt và tránh những hành vi khiến họ ngủ không ngon.

7.3. Tân Phương Nhất Dạ - Hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ về đêm

Tân Phương Nhất Dạ là thực phẩm bảo vệ sức khỏe, được sản xuất tại Công ty cổ phần dược phẩm VCP. Sản phẩm được bào chế dưới dạng cốm, dùng trực tiếp bằng cách pha với nước ấm rồi uống, thích hợp sử dụng cho người trẻ em trên 12 tuổi và người lớn. Sản phẩm Tân Phương Nhất Dạ có công dụng hỗ trợ an thần, hỗ trợ dễ ngủ, ngủ ngon giấc

Thực Phẩm Bảo Vệ Sức Khỏe Tân Phương Nhất Dạ tại VCP Pharma - Hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ

Sản phẩm Tân Phương Nhất Dạ được bào chế từ các loại thảo dược gồm: Toan táo nhân, Bạch linh, Tri mẫu, Xuyên khung, Cam thảo thích hợp sử dụng cho người mất ngủ, khó ngủ, ngủ không ngon giấc.

Thực phẩm này không phải là thuốc và không có khả năng thay thế thuốc chữa bệnh.

8. Phòng ngừa mất ngủ

Để phòng tránh tình trạng mất ngủ, việc hình thành các thói quen ngủ lành mạnh rất quan trọng:

• Duy trì thói quen đi ngủ và thức dậy theo một lịch trình đều đặn, không chỉ trong ngày thường mà cả cuối tuần.
• Tích cực vận động hàng ngày để kích thích giấc ngủ sâu và ngon.
• Kiểm tra các loại thuốc đang sử dụng, xem liệu chúng có thể gây ra tình trạng mất ngủ không.
• Giảm bớt việc ngủ trưa hoặc hạn chế thời lượng ngủ trưa.
• Tránh hoặc giảm lượng cafein, rượu và các sản phẩm chứa nicotine.
• Hạn chế ăn nhiều trước giờ đi ngủ để tránh cảm giác khó chịu hoặc khó tiêu.
• Hãy tạo thói quen thư giãn trước giờ đi ngủ, có thể bao gồm đọc sách hoặc nghe những bản nhạc nhẹ nhàng.

9. Chế độ dinh dưỡng và bài tập cho người bị mất ngủ

9.1. Dinh dưỡng

Thực phẩm tốt cho giấc ngủ

Chế độ ăn uống có thể giúp cải thiện giấc ngủ. Vậy, chúng ta cần ăn gì và tránh gì để có giấc ngủ tốt hơn?

• Thực phẩm tốt cho giấc ngủ: Các loại thực phẩm như cá béo, kiwi, hạnh nhân, quả óc chó, chuối, bột yến mạch đều tốt cho giấc ngủ.
• Nước uống hỗ trợ giấc ngủ: Nước uống như trà hoa cúc, sữa ấm, trà hoa đậu biếc cũng rất hữu ích. Uống trước khi đi ngủ khoảng 30 phút có thể giúp bạn dễ ngủ hơn.
• Thực phẩm cần tránh: Bạn nên tránh uống trà, cà phê, rượu bia hoặc thực phẩm chứa caffein sau buổi sáng. Tác dụng của cafein có thể kéo dài đến 12 giờ, gây mất ngủ. Ngoài ra, thức ăn cay, nóng, nhiều dầu mỡ cũng cần tránh để không khó tiêu, ợ chua, khó ngủ.

9.2. Bài tập yoga giúp ngủ ngon

Bên cạnh dinh dưỡng, vận động nhẹ nhàng cũng quan trọng. Đặc biệt, yoga được đánh giá cao trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ. Một số bài tập yoga đơn giản giúp ngủ ngon: 

• Utthan Pristhasana (Tư thế thằn lằn)
• Salabhasana (Tư thế châu chấu)
• Uttanasana (Tư thế cúi gập người)
• Prasarita Padottanasana (Tư thế gập người chân rộng)
• Janu Sirsasana (Tư thế đầu sát gối)
• Paschimottanasana (Tư thế ngồi gập mình) 

Mất ngủ không chỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Vì vậy, việc hiểu rõ những nguyên nhân và triệu chứng của bệnh mất ngủ sẽ giúp người bệnh có những biện pháp và phòng tránh hiệu quả nhất.

Xem thêm:

- Mất ngủ do đâu và các biện pháp cải thiện giấc ngủ ngon

- 10 cách trị mất ngủ khoa học, an toàn và hiệu quả tại nhà

- Tổng hợp những cách chữa mất ngủ cho người trung niên hiệu quả ngay tại nhà